In de afgelopen jaren heb ik meerdere verhalen gehoord over een film. Een film die gemaakt is na het uitvoeren van een experiment in 1967. De film duurt maar 45 minuten en de impact die het op mij heeft is enorm! Ik heb het ijskoud (kachel staat toch op zo’n 21 graden), ben boos, verdrietig en heb enorm veel onbegrip.
Hoe kan het zijn dat wij als mensen zo beïnvloedbaar zijn? Hoe kan het zijn dat we stoppen met zelf nadenken? Hoe kan het zijn dat als een groep iets wilt, we daar zomaar in mee gaan? Hoe kan het zijn dat leiders zich zo makkelijk laten leiden door macht? Waarom stoppen we me het geven van onze eigen mening als anderen vinden dat dat niet kan? Talloze vragen leveren die film mij op en weinig antwoorden.
De film heet The Wave en gaat over een Amerikaanse klas die geschiedenisles heeft. In deze lessen wordt de 2e Wereldoorlog besproken, met alle bijbehorende gebeurtenissen die toen hebben plaatsgevonden. Slechts 10% van de Duitse bevolking was aangesloten bij de Nazi’s en toch is het mogelijk geweest dat miljoenen mensen om het leven zijn gekomen door wat 1 man zei. In de les stelt een student de vraag hoe dat mogelijk was. Hoe blind mensen konden zijn? De student die de vraag stelt geeft aan dat zij dit nooit zou laten gebeuren.
En zo besluit de docent een les eraan te besteden wat overgaat in een experiment. Wat je dan te zien krijgt vind ik schokkend. De klas begint te leren over discipline en gehoorzaamheid om vervolgens volledig op te gaan in de groep. Weg mening. Weg eigen denken. Weg eigen wil. Een ieder die daar niet in mee wil gaan is fout!
Bijna denk ik dat dat alleen maar vroeger kan. We hebben toch geleerd van de fouten van andere mensen? We denken nu toch wel na? Op het journaal hoor en zie je alles, dus we kunnen onze eigen mening wel vormen en behouden. We laten ons toch niet zomaar meer leiden door anderen.
Guess again! Kijk je rond in de wereld dan zijn er nog genoeg landen waar 1 iemand het voor het zeggen heeft. En o wee als je het niet eens bent met die persoon. Dat duurt niet lang.
Prima, maar dat is het buitenland. Dat gebeurd toch niet in Nederland of nog dichter bij huis, in mijn eigen stad.
Guess again! Elk jaar na de zomer start het nieuwe schooljaar en stromen de studentensteden over met nieuwe zieltjes. En wil je erbij horen, zal je mee moeten doen. Ook als je dat liever niet wilt. Je valt buiten de boot. Of je bent lid van een vereniging (niet perse studentenvereniging) en je ziet dat het niet loopt zoals dat zou moeten, volgens jou. Er wordt een standaard gehanteerd, maar voor jou werkt dat niet of te snel. Dan is het kiezen of delen. Meegaan met de standaard of vertrekken.
Zo was ik laatst op een seminar waar veel interessante stof was. Maar er werden ook dingen gezegd waar ik het niet mee eens ben. Zoals dat je een relatie moet hebben om gelukkig te zien. Bijna iedereen in de zaal zie ik ja-knikken. Helemaal mee gaan in die groepsdynamiek. Dan krijg je een oefening dat je in korte tijd zoveel mogelijk mensen moet knuffelen. Doe eens normaal zeg! Ik ken al die mensen niet. Maar dan ben ik degene die raar is. Oftewel meedoen of buiten de boot vallen.
Wat is er mis met luisteren, opletten en je eigen mening vormen? Waarom moet je mee doen in de groep?
Ik weet van mijzelf dat ik prima kan nadenken en mijn eigen mening kan vormen. Nog steeds heb ik het dan ook ijskoud van de film en de achterliggende gedachten. Maar ik begin me er ook wel bewust van te zijn dat iedereen in het groepsgedrag mee gesleept kan worden, dus ik ook. Brr weer een koudegolf erbij, nu ik me dat realiseer. Maar het feit dat ik me dit realiseer….gaat me dat helpen als ik ooit in een situatie terecht kom waarin ik anders denk dan de groep? Ik hoop het…..
Wat hoop jij?
Reageer en Inspireer!
Hallo Saskia,
Ja ik heb deze film ook gezien, jarem geleden. Een jaar of twee geleden ben ik gaan zoeken of hij nog ergens op DVD te krijgen was, maar helaas. Uiteindelijk via iemand van Marktplaats een kopie ervan gekregen. Ik weet ook precies uit ervaring wat het met je doet als je niet in de “groep” past. Op school was ik het slachtoffer van pesterijen. Ik had een bril en een beugel, en ook niet bepaald moeders mooiste. Bovendien had ik niet de lef of kracht om tegen de pesterijen in te gaan. Dat draag je je hele leven met je mee. Wat het me wel geleerd heeft op latere leeftijd is van me af te bijten en voor mijn eigen mening uit te komen.
Ik ben een gescheiden vrouw van 54 en heb sinds de scheiding (al 19 jaar geleden) geen relatie meer gehad. Maar hou ouder je wordt, hoe meer je gaat kijken naar de dingen die je wel hebt in tegenstelling tot de dingen die je niet hebt. Zo ben ik van mening dat ik geen man nodig heb om gelukkig te zijn. Een man moet iets toevoegen in een relatie, zoals ooit een oud-collega zei: Ik ben er niet om zijn sokken in de was te doen. Natuurlijk mis je af en toe een arm om je heen en een luisterend oor. Vooral nu ik al een half jaar werkzoekend ben. Maar ik vertrouw op mijn eigen gevoel en kijk met vertrouwen naar de toekomst. Ergens geloof ik in het lot en als het er voor me in zit komt er nog wel een man op mijn pad, en zo niet dan red ik me zelf wel en er zal ook wel weer een baan voor me komen. Het belangrijkste is : geloven in jezelf en je zegeningen tellen.
Hoi Carla,
Wat een lieve oprechte en ook open reactie van je!
Mooi om te lezen hoe jij met zaken om bent gegaan en nu nog steeds omgaat. Vertrouwen op jezelf is een mooi goed, wat meer mensen mogen doen van mij. Als jij namelijk op jezelf vertrouwd komt de rest vanzelf! Dus inderdaad geloven in jezelf en je zegeningen tellen…vandaag tel ik jouw reactie als een persoonlijke zegening, dank je wel
Erbij horen ? De film The Wave laat één kant van de zaak zien, weliswaar wat extreem maar toch. De mens, wij allemaal dus, is een kuddedier. We leven in groepen / roedels bij elkaar en passen ons over het algemeen keurig aan de groep aan. Zo zie ik b.v. ook het fenomeen “mode”. Dit voorjaar is de kleur “X” in de mode, en hup, alle niet-X kleren weg en een nieuwe outfit aanschaffen, uiteraard in X. Ook op andere terreinen in het dagelijks leven doen we vaak wat “hoort” (wat “men” vindt): vandaag de dag is een smartphone een must, je kunt niet zonder; de electrische auto is in opkomst; muziek van A moet je hebben gehoord en B is niet meer van deze tijd, op 30 april loopt half Nederland in oranje, voetbalsupporters dragen het shirt van hun club, “dat kapsel kan echt niet meer ……” Sasdive schrijft over “genoeg landen waar 1 iemand het voor het zeggen heeft.” Het is nog erger: ook in de meeste bijzonder democratische landen wil de mensen ergens bijhoren: het gaat hier – extreem gezegd – om terreur van de meerderheid. Erbij horen ? Die vraag beantwoord ik volmondig met JA. De gemiddelde mens wil bij zijn roedel horen, wil niet uit de boot vallen. Het is een kleine minderheid die het aandurft om af te wijken, met het risico van hoon, pesten of uitgestoten worden. De mens zit blijkbaar zo in elkaar, goed om te weten.
Hoi Hans,
erbij horen, willen horen en soms ook moeten horen laat deze film in extreme zien. Maar is dit wel zo extreem als je het vergelijkt met je voorbeeld mode? Ook daar geldt het fenomeen erbij moeten horen…of anders.
Dat we als mens bij de roedel willen/moeten horen is altijd al zo geweest, volgens mij zelfs DNA bepaald. Je hebt elkaar nodig om te overleven, maar hoe ver moet je het laten gaan?
De vraag is ook waar je bij wil horen? De enige bij wie ik daadwerkelijk écht zou willen horen is mezelf. Als je zelf het gevoel bent dat je helemaal bij jezelf bent gekomen, vanuit je eigen kracht en energie de dingen doet die je wil doen, dan ontmoet je zelf mensen die op dat moment bij je passen. Door de evolutie heen zijn we steeds én steeds meer vergeten te ontdekken wat we nu écht graag zelf zouden willen. En daarnaast nemen we klakkeloos aan wat aan informatie over ons wordt uitgestort. Vragen waarom… het lijkt wel alsof we het met zijn allen verleerd zijn. En dat is meer dan jammer, en maakt het dat er ook vandaag de dag nog altijd voedingsbodem is voor populisme. Het is dat Geert W het minder snugger aanpakt dan Pim Fortuyn, maar ten tijde van Pim bekroop me al een naar gevoel toen ik merkte hoe makkelijk beïnvloedbaar mensen zijn. Maar zoals voor alle problemen is ook hier een oplossing voor. Namelijk, dat mensen elkaar gewoon gaan respecteren zoals ze zijn. En dat ze weer vanuit hun eigen kracht gaan leven. En dat is gewoon een kwestie van durven doen, ik heb zelf gemerkt dat de wereld daar een stuk leuker en interessanter door wordt.
Hoi Wilfred,
dank je wel voor je aanvullingen. Maar wat ik me afvraag is het wel de evolutie dat we “vergeten” te ontdekken wat we nu zelf willen. Is erbij willen horen juist een onderdeel van diezelfde evolutie? Als mens zit het diep in ons DNA dat we anderen nodig hebben om te overleven. In de oudheid om te jagen en vandaag de dag om bijvoorbeeld in de supermarkt je boodschappen te kunnen doen.
De vraag is wat mij betreft alleen waarom we stoppen met nadenken. Als je kijkt naar de film stopt men met nadenken en volgen klakkeloos wat de meerderheid zegt. En hoe ver ga jij daarin? Ik vond het een interessant iets om over na te denken en bij mezelf te raden te gaan….Hoe ver zou ik gaan om erbij te moeten horen??
Hoe ver zou ik gaan om erbij te horen? Met de groep meegaan zou betekenen mijn eigen dromen en doelen aan de kant zetten. Mijn geloof negeren. Mijn passie verliezen. Ik zou een heel ongelukkig persoon worden. Er kunnen heel wat redenen zijn dat iemand de groep volgt. In veel landen waar er een dictatoriale regering zit, zijn er veel armen die een grote mate van afhankelijkheid tonen. Vaak hebben zij geen eigen dromen en toekomst plannen. Zij wachten op iemand die dat wel heeft.
Er is een gezegde: Don’t take the men by the look. Vaak zijn wij onder de indruk van iemands opleiding, status, vaardigheden enz maar dat betekent nog niet dat zo’n persoon ook een eigen mening heeft en ondanks groepsdruk voor zijn eigen mening kan opkomen.
Ik denk dat wij steeds onze dromen scherp voor ogen moeten houden om niet klakkeloos achter een groep aan links of rechts af te slaan en zo totaal af te dwalen.
Hoi Mirjam,
Don’t take the men by the look vind ik een mooi gezegde! Volgens mij gebeurt dat vandaag de dag te weinig. En toch vraag ik me af hoe we onze eigen dromen scherp voor ogen kunnen houden…Groepsgedrag is soms toch wel erg sterk… zoals te zien in de film.
Ik heb heel graag mijn eigen dromen en mening, maar is het mogelijk die altijd te volgen?